Những năm gần đây, nhu cầu thị trường về Nấm hướng rất cao, nên bà con nghề nấm ráo riết truy tìm bí mật về kỹ thuật trồng nấm hương giúp tăng nhanh năng suất. Đây là loại nấm không dễ trồng, yêu cầu điều kiện nhiệt độ, độ ẩm cho đến môi trường sống phải tiêu chuẩn. Do đó bà con hãy tham khảo bài viết này để nắm bắt nhé!
Có hai phương pháp mang lại hiệu quả cao nhất đó là trồng nấm hương trên thân cây gỗ và trồng nấm hương bằng mùn cưa. Bà con có thể áp dụng 1 trong 2 cách này có thể giúp nâng cao năng suất mà chất lượng vẫn tốt nhất.
Mục Lục
Đặc tính sinh học của nấm hương
Nấm hương thuộc nhóm nấm mọc trên gỗ, thích hợp ở điều kiện khí hậu ôn đới. Nhiệt độ trung bình để nấm hình thành và phát triển trung bình khoảng 15 – 16 độ C, nhiệt độ sợi nấm phát triển khoảng 24 – 26 độ C.
- Độ ẩm cơ chất: 65 – 70%
- Độ ẩm không khí: > 80%
- Độ pH trung tính.
Trong giai đoạn sợi nấm phát triển thì yếu tố ánh sáng chưa thực sự cần thiết. Nhưng sang giai đoạn hình thành quả thể cần ánh sáng khuyên tán.
Độ thông thoáng trung bình
Dinh dưỡng: Sử dụng nguồn xenlulo trực tiếp khi nấm hương có màu hồng nhạt. Sang giai đoạn quả thể hình thành hoàn chỉnh thì các phần hình thành rất rõ rệt: Cuống, màng bao, phiến, mũ nấm.
Tùy từng chủng loại nấm hương mà kích thước quả thể và bề mặt mũ nấm có những hình dạng khác nhau. Nấm hương thuộc loại nấm được trồng, thu hái một cách tự nhiên và được nuôi trồng từ lâu đời.
Nó có hương thơm, vị ngon, được nhiều người ưa chuộng, có thể chế biến nhiều món ăn quá ngon, khó cưỡng.
Hiện nay có nhiều nước áp dụng kỹ thuật trồng nấm hương công nghệ cao như Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên… có câu “Trồng nấm hương làm giàu không khó”. Nếu bạn đã có kinh nghiệm nuôi trồng nấm hương thì tổng sản lượng đạt được rất cao, doanh thu đạt được nhiều.
Cách trồng nấm hương trên mùn cưa
Xử lý nguyên liệu trồng nấm hương
Chọn mùn cưa đúng cách: Mùn không có tinh dầu, không bị mốc, không chứa các độc tố (dầu mỡ, hoá chất…), độ ẩm đạt đến 70%, khối lượng mỗi đống từ 300kg trở lên. Sau 2-3 ngày đảo một lần và ủ trong thời gian 4 – 6 ngày.
Mùn cưa đã ủ xong cần trộn cùng 1,5% vôi bột đóng hoặc 3% bột nhẹ (CaCO3) vào túi nilông chịu nhiệt. Chọn loại túi có kích thước rộng 25cm và cao 40cm. Khối lượng 1, 5kg/túi. Nút cổ túi bằng ống nhựa và bông, đưa túi mùn cưa vào nồi thanh trùng theo hai cách sau:
- Có thể xây lò hoặc hấp trong thùng phuy theo kết cấu: Đáy dùng chảo gang, quấn xung quanh bằng tôn, bảo ôn lớp tôn bằng amiăng, bông thuỷ tinh, xây gạch bọc ngoài. Dùng than hoặc củi làm nhiên liệu để đốt. Xếp túi mùn cưa vào thùng hấp cách thuỷ trong thời gian 10 – 12 tiếng kể từ khi sôi và ở nhiệt độ 100°C.
- Hấp túi mùn cưa trong nồi Autoclave khoảng 90 phút tại nhiệt độ 121ºC.
Cây giống nấm hương
- Sau khi thanh trùng các túi mùn cưa theo 1 trong hai 2 trên, lấy ra để nơi sạch sẽ để làm nguội chúng.
- Cấy giống nấm hương trong các tủ cấy vô trùng sang túi mùn cưa theo tỷ lệ 2.5 – 3% lượng giống so với nguyên liệu. Thông thường một chai giống 400g cấy được 20 – 25 túi mùn cưa.
Ươm túi mùn cưa đã cấy giống và chăm sóc
- Chuyển các túi mùn cưa đã cấy giống vào nhà ươm với nhiệt độ 24 – 26ºC.
- Nhà ươm cần sạch sẽ, thoáng mát, không có ánh sáng
- Ta nên làm nhiều tầng (4 – 6 tầng giàn), tầng trên và tầng dưới cách nhau 50cm. Xếp bịch trên giàn, khoảng cách giữa các bịch cách nhau 7 – 10cm để tăng diện tích sử dụng.
- Các bịch được ươm trong một khoảng thời gian nhất định từ 60 – 70 ngày.
- Sau khi sợi nấm phát triển, nó sẽ dần ngấm vào nguyên liệu và hình thành một màu trắng đồng nhất.
Cần lưu ý thật kỹ trong giai đoạn này đó là sự thông thoáng trong nhà ươm, loại bỏ các túi bị nhiễm khuẩn gây hại, bị nhiễm bệnh do nấm mốc.
Cần có các biện pháp phòng chống và diệt trừ các loại chuột (bọn này gặm nhấm túi nấm và ăn giống nấm) tránh để chúng phá hoại khu ươm trồng.
Quá trình chăm sóc và thu hái nấm hương
Kết thúc thời gian nuôi sợi (hay pha sợi), chuyển các túi mùn cưa đã có sợi nấm ăn kín đáy túi sang phòng (nhà) khác, chú ý cần mở túi bông và miệng túi rộng ra.
Nhà mới phải có ánh sáng (ánh sáng phòng%, nhiệt độ đạt 16 – 18°C, độ ẩm không khí >80%). Sử dụng bình phun tưới nước ở dạng phun sương mù với mật độ 2 – 3 lần/ ngày. Sau khoảng 15 ngày nấm bắt đầu lên và có thể thu hoạch.
Một đợt nuôi trồng kéo dài 4-5 tháng. Trong suốt quá trình chăm sóc cho tới khi thu hoạch cần chú ý đảm bảo việc tưới nước theo đúng nguyên tắc: Cần tưới nước nhiều lần trong ngày hơn khi nấm lên nhiều và kích thước lớn, khi nấm ra cần phải thay đổi về nhiệt độ cụ thể giảm xuống 13 – 25°C kéo dài 8 – 12h để kích thích sự hình thành quả thể mạnh hơn.
Trung bình cứ mỗi chu kỳ thu hoạch, mỗi túi cho năng suất từ 600 – 800g nấm tươi. Nấm thu hoạch xong có thể tiêu thụ ngay ở dạng tươi hoặc sấy khô ở nhiệt độ 40 – 45°C. Ở dạng khô cần bảo quản trong túi nilon và buộc chặt đầu lại. Trong dân gian, mọi người thường có thói quen treo lên gác bếp sẽ bảo quản được lâu hơn.
Kỹ thuật trồng nấm hương trên cây gỗ
Chọn gỗ
Những loại gỗ không có tinh dầu, không sâu bệnh, cây còn tươi tốt đều trồng nấm hương được. Nhóm gỗ phù hợp nhất để nấm hương sinh trưởng và phát triển cho năng suất cao, chất lượng tốt là dẻ, gỗ sồi, sau sau…
Vào đầu mùa xuân mỗi năm (tháng 4 dương lịch) hoặc mùa thu đông (tháng 10 và tháng 11) tiến hành chặt gỗ. Lựa chọn các đoạn gỗ thẳng, cắt thành khúc có đường kính từ 5 – 20cm, chiều dài 1.0 – 1.2m. Không làm sây xát lớp vỏ. Để gỗ trong nhà sạch sẽ, thoáng mát, sau 5-9 ngày là trồng được.
Cấy giống và ươm
Các đoạn gỗ đủ điều kiện như trên đem rửa sạch, dùng nước vôi đặc quét hai đầu đoạn gỗ. Lấy khoan hoặc búa chuyên dùng tạo lỗ trên đoạn gỗ, đường kính lỗ 1.5cm, sâu 3 – 4cm, cứ cách 15 – 20cm tạo một lỗ, hàng nọ cách hàng kia 7 – 10cm, các lỗ so le nhau.
Tra giống nấm gần đầy miệng lỗ, lượng giống dùng 3kg cho mỗi m3, dùng phoi gỗ đã tạo ra làm nắp đậy (bằng chiều dày của vỏ cây), lấp kín lớp giống cấy. Phía ngoài dùng ximăng hoà thành bột giống giống vữa trát tường quét trên miệng nắp để bịt kín miệng lỗ.
Xếp gỗ theo kiểu “cũi lợn” thành đống, cách mặt đất 15 – 20cm cao 1.5cm, chiều dài tuỳ theo khối lượng gỗ đem trồng. Trên cùng dùng bao tải gai dấp ướt để ráo nước phủ kín toàn bộ đống ủ.
Hàng ngày chăm sóc đống ủ, tưới nước là chủ yếu. Lượng nước tưới chỉ đủ ướt lớp bao tải. Không được tưới nhiều, nước sẽ thấm sâu vào thân gỗ làm chết giống. Tốt nhất nên ươm khoảng 6-16 tháng (tuỳ thuộc theo từng chủng loại gỗ).
Cứ 2 tháng lại một lần tiến hành đảo đống gỗ. Khi đảo cần kiểm tra độ ẩm của gỗ. Nếu thấy gỗ quá khô cần dùng bình phun nước nhẹ xung quanh thân gỗ, sau đó mới ủ đống lại.
Trong thời gian ươm cần phòng trừ các loại sâu bệnh hại nấm như: Nấm mốc, chuột, côn trùng… Khi phát hiện các đoạn gỗ bị bệnh cần để lấy ra khỏi đống ủ nhằm tránh lây lan sang các đoạn gỗ khác.
Chăm sóc và thu hái nấm hương
Khi kết thúc giai đoạn ươm, nấm hương sẽ bắt đầu hình thành quả thể. Quan sát bề mặt thân gỗ có những chấm màu hồng nhạt, chúng lớn dần như hạt ngô rồi hình thành nên cây nấm hoàn chỉnh.
Dựng đứng thân gỗ, xếp theo kiểu giá súng, hàng nọ cách hàng kia khoảng 50 – 60cm. Có thể xếp gỗ trong nhà có mái che, độ ẩm không khí cao, thoáng mát, ánh sáng khuếch tán rất ngắn (từ 3 – 6 tháng/năm), vì vậy năng suất thu hoạch sẽ thấp. Việc tính toán thời gian nuôi trồng để khi nấm ra gặp đúng thời tiết lạnh là vô cùng cần thiết.
Trồng nấm trên thân gỗ thời gian thu hoạch từ 3 – 6 tháng/năm, khi nhiệt độ không khí cao trên 20C cần xếp gọn gỗ lại rồi ươm như lúc ban đầu mới cấy giống, đến đúng chu kỳ lạnh năm sau cần tiếp tục tưới nước và thu hái.
Thời gian bắt đầu trồng nấm hương từ tháng 10 đến tháng 4 dương lịch là tốt nhất nếu trồng trên cây gỗ, còn nếu trồng trên mùn cưa từ tháng 10 đến tháng 1 năm sau.
